Het wassen van de knollen om aangehechte stof, grond en kleikappen te verwijderen vindt gewoonlijk plaats in de verwerkingsfabriek vóór het schillen. Ook wassen verpakkers de knollen in het algemeen om ze vervolgens te drogen vóór ze in te pakken in supermarktklaar verpakkingsmateriaal. Wassen op de boerderij als de knollen daar niet worden verpakt vindt wel plaats vlak voorafgaand aan de levering aan bijvoorbeeld chipsfabrieken als de koper dit wenst.
Sommige verwerkers accepteren alleen geschoonde, gewassen en gesorteerde (onzuiverheden verwijderd) knollen en betalen een premie, een hogere prijs dan voor een veldgewas dat het veld verlaat zonder enige behandeling. De voordelen voor de verwerker zijn duidelijk: minder transport en minder tarra te verwerken. Wanneer de teler thuis wast, retourneert hij het afvalwater naar het veld en gebruikt of verkoopt hij het uitgesorteerde spul als diervoer. Fritesfabrieken kopen meestal wel veldgewas, omdat ze van vrijwel alle knollen wel enig product kunnen maken. Hun fabrieken bevinden zich bovendien in het teeltgebied, terwijl chipsfabrieken vaak ver weg liggen bij bevolkingscentra, dus leggen de knollen een veel langere weg af.
Wegen en verpakken
In productiesystemen voor voornamelijk zelfvoorziening in de Andes, Afrika en delen van Azië, waar maar een deel van de oogst wordt verkocht voor geld, gebeurt dat meestal zonder te wassen, wegen en verpakken. Op de markten worden aardappelen niet verpakt, maar opgestapeld per hoeveelheid die door een groot blik of emmer is vastgesteld of in bulk wordt tentoongespreid en gewogen bij verkoop ter plaatse. Handelaren komen naar het platteland en kopen aardappelen per gewicht of zak. Wanneer de prijzen laag zijn, worden de jute- of nylonzakken vergroot door het weven van een aanzetstuk. De zakken worden vervoerd naar de groothandelsmarkt in de hoofdstad en andere grote steden waar ze zak voor zak worden verkocht door winkeliers die kleine stapels knollen van verschillende grootte en kleur aanbieden met een prijs als resultaat van vraag en aanbod. Daarnaast dient een mand of een groot hergebruikt blik als maat voor een vaste door de lokale consumentengemeenschap geaccepteerde hoeveelheid.
Wegen en prijzen
In ontwikkelingslanden en opkomende markten zijn er ook diverse kleine waardeketens die kleine supermarkten beleveren. Dergelijke ketens van winkels krijgen de aardappelen van een handelaar of coöperatie van telers die de winkels het hele jaar door voorzien van gewassen, gesorteerde knollen op maat verpakt in lokaal beschikbaar materiaal of in geperforeerde plastic zakken of nylon netzakjes. In omgevingen met grootschalige industriële aardappelverpakking worden vrachtwagenladingen aardappelen gelezen en op maat gesorteerd, vuil verwijderd door middel van zeven, borstelen of wassen, gevolgd door drogen. Vervolgens worden de knollen bestemd voor groentewinkels en de groenteafdeling van supermarkten gewogen en verpakt. In Japan bijvoorbeeld is het vrij gebruikelijk, maar het is wel in meer landen gezien, dat aardappelen van een bepaald gewicht individueel worden verpakt en geprijsd. In Zuid-Afrika komen papieren zakken van 10 kilogram veel voor en in de rest van de wereld zijn geperforeerde doorzichtige plastic en papieren verpakkingen gewoon. In supermarkten over de hele wereld worden aardappelen verpakt in allerlei materiaal, maar ook uitgepakt om de consument in staat te stellen knollen te selecteren, te wegen en de zak te voorzien van een sticker die de prijs aangeeft voordat deze naar de kassa gaat. In sommige markten, zoals Chili, Argentinië, Brazilië en Zuid-Afrika worden ze nog wel normaal aangeboden in zakken van 25 kilogram, maar het worden steeds kleinere papieren zakken met vermelding van het ras en de oorsprong. In Aziatische landen zoals Indonesië, worden aardappelen vaak netjes op een hoop opgestapeld in supermarkten, maar ook wel elders ter wereld op straatmarkten. Apparatuur om te wegen, verpakken en op pallets te stapelen is van generieke aard voor goederen als aardappel, appel, uien en sinaasappelen. Voor groothandelsdoeleinden worden aardappelen vervoerd in zakken of kisten, op pallets gestapeld en vervoerd naar plaatsen en bedrijven waar ze kleiner worden verpakt voor detailhandelsdoeleinden.
Bij verpakkingsbedrijven worden aardappelen na het wassen optisch gesorteerd (1), verpakt (2) en op pallets (3) of in houders (4) geplaatst voordat ze naar diverse afzetmarkten worden vervoerd zoals supermarkten, cateringbedrijven en cruiseschepen.
Meer lezen over het wassen, wegen, verpakken en stapelen van aardappelen?
Ons 600 pagina’s tellende Aardappelhandboek neemt u mee van het moleculaire niveau van de aardappel tot productiesystemen van zelfvoorzienende tot geavanceerde landbouw.
