Virussen zijn de kleinste levende organismen die zich kunnen vermenigvuldigen. Ze leven alleen in levende cellen waar zij het substraat aan onttrekken om zich te vermeerderen. Het virusgenoom is enkelstrengs RNA (een halve ladder) van plantenvirussen of dubbelstrengs (als een ladder), zoals de bacteriofagen, die bacteriën infecteren. Daarnaast kunnen ze lijnrecht of cirkelvormig zijn.
Aardappelvirussen zijn verantwoordelijk voor zware economische verliezen, omdat zij verantwoordelijk zijn voor de degeneratie van een partij pootgoed. Tientallen virussen infecteren de aardappel waarvan de meest verbreide de volgende zijn: het aardappelbladrolvirus (PLRV, potato leaf roll virus); het aardappel-Y-virus (PVY); het aardappelvirus A, (PVA); het aardappel virus M (PVM); het aardappelvirus S (PVS) en het aardappelvirus X (PVX). Enkele andere virussen zijn slechts regionaal aanwezig en van belang, zoals het Andean Potato Mottle Virus (APMV, Andesaardappelvlekvirus), dat alleen voorkomt in Zuid-Amerika, en Tabaksnecrosevirus (TNV), dat voornamelijk alleen te vinden is in Europa en Noord-Amerika.
Viroïden
Nog kleiner dan virussen zijn de viroïden, die bestaan uit cirkelvormig enkelstrengs RNA. Het zijn de kleinste veroorzakers van plantenziekten. De belangrijkste voor de aardappel is het Aardappelspoelknolviroïde beter bekend onder de Engelse term potato spindle tuber viroid, PSTVd. PSTVd is in de meeste landen een quarantaineziekte. Het is een van de weinige organismen dat via zaad, (botanisch of echt zaad, TPS) overgaat. In kweekprogramma’s, zorgen kwekers ervoor dat het uitgangsmateriaal verstoken is van dit viroïde. PSTVd wordt ook overgebracht door contact, wat een risico inhoudt bij de snelle vermeerdering in vitro waarbij laboranten het ene na het andere plantje aansnijden.
Virussen veroorzaken vlek-, mozaïek, krul- en rolsymptomen op het blad van besmette planten die achterblijven in groei en opbrengst.
Meer lezen over aardappelvirussen?
Ons 600 pagina’s tellende Aardappelhandboek neemt u mee van het moleculaire niveau van de aardappel tot productiesystemen van zelfvoorzienende tot geavanceerde landbouw.
